07/02/2011

Tallest

Zi bisemedi (Depuis jadis) ayd tga tallest dar ufgan tadugamt (Le symbole) n ulkad (L’injustice) d gar tudert. Tamnnida nnes tga t tifawt s wamak n ixiti issuddan. Tifawt negh asidd tga tadugamt n ughdam (La justice) d uzmez iZiln. G uswir n ugama illa umlasay (La lutte) ger atsent. Ar ttemmesDawent, ar ttemmerwalent, ar temmefertalent. Afgan degh netta ittuzrir (Etre influencé) s umxerfef (La lutte) nsent. Ay-nnagh as issewer tallest d tifawt g usenflul nnes udyiz negh awd g umsawal nnes anemyir. Adday yini cra s umedya « Teggudey tallest » ar nettegzu is ira ad yini is igzzul usatam (La distance) n ughdam, is ittel waDu i medden alley asn ixub. Id g tZuri n udyaz amak n tallest ighba bahra aha ila mennaw n urban (Les dimensions d’après Mr Hamidi Ali). G tedyazt n umedyaz nnegh Mass «  Rachid Aadnani » mi iga wassagh nnes « War ism » inna is iqqima g tallest ar itteqqel s tifawt s mi ?! Is izum (Etre solitaire) g ifri  nna gis iffer zeg usmmiD n umtan (La mort), zeg ugris isgharn iZughan nnes (Le sang au pluriel). Iskurrem g tighmert tabnabakt (Sombre) ar itteganna (Ar itteqqel) ad teddu taggut Hma ad yaf asidd. Izum iddegh ur yufi taymat nna tkesses (Etre fragile), tiddukla lli irZan, ils amazigh dda izla (Perdre), afus nnes ma s ira ad iwwet icenga (Les ennemis) lli ikucmn, tudert nnes nna texla (Etre pollué) s mayd ixxan. Izum g ifri am uheddaw idduhdan ar itteganna ad yannay asidd n udalis (La culture) amazigh. Iddegh ijla as ils ittu awd assagh nnes alley iga « awersagh : anonyme» acku awal nnes ayd as igan tumast (L’essence) nnes. Idder g tallest iddegh iga agnaw,iga aberraniy g tmazirt nnes ,iddegh yutm i ubrid n ughdam aha issenfey ighf nnes g ifri is ur izDar ad iHuf (Chasser) asmmiD n umtan, agris n uslubbeD (L’extermination), is ur izmir ad irar acta(Le souvenir) nnes far ad ictey awal ,adalis d ugharim (La civilisation) nnes,is idduhda s ukufD(L’ aliénation) ammas n idalisn yaDn n taärabt, tafransist ,tasbaniyt atg.Ar itteganna ad as taghul tifawt n tmazight g yan wass. Adday ghif s tessigg ad yaf assagh nnes, tumast nnes, tanttit nnes, agezDen(La raison)nnes.Asafar nnes ur t igi xas ad yiZir tidugamin n udalis nnes ssuddant wan isefDawn (Les torches) f isutar iman d ubrid ittawin s ighezewer(L’univers).Maca agharas ddegh ighzzif ghur umedyaz nnegh « Yidir Kawsen » innan g tedyazt nnes « Aggwa » is t yufa iZZay acku drusn  as ismun as ittawesn isey nnes,is ggudin iHyaD lli ur frikn s utig n waggwa nna yusey s usirm n wad t issiweD i wi-lli kercxen(Dormir profondément)meqqar suteln asn wuccan ur igin xas ifgan nna asn iran aslubbeD. S mendat (Petit à petit), asirm nnes ikkan idrus ar ittexitir iddegh tessigg tifawt maca ur is ucin (Sentir, se réveiller) xas kra n iwdan (medden, midden) izumn awd nitni. Ay-nnagh as imseqsa umedyaz nnegh « Yidir » f ukud nna dis ttacin imnuddemn (Les dormeurs) ad as awsn aggwa ard yawD aghbalu n udalis amazigh af ad kkesn  taghufi (Au sens de manque), fad, anzaf (Forte envie) n tiggurg (La liberté) d timmuzgha. Ur tuley tifawt alley terra tallest maca ur tuli alley yastaw umedyaz nnegh d inegga nnes  ad asin anezgum  n udalis d ugharim imazighn bac ad mnalan (Confronter) d ukufD ar k igh afin  asammer g uzur (La surface) n usun (La connaissance, la science). Aggwa lli usin inefrak isul izDay ur as izmir (Pouvoir) xas adrar n « Tubgal »g tidmi (La conception) n tmedyazt nnegh « Rabha Abdelmalki ». « Tubgal »adrar ijgeln kigan iga tadugamt n tmazirt nnegh. « Tubgal »iga azayku ibedda dat ukud d uratim (Le destin) am uzebdar (La digue), yusey aggwa isettuln n ugharim d udalis n imazighn meghar yucl t uberraniy, yurar gis, isul iga acbar (Le rempart) n imeghnasn itteneyyacn (Viser) f icba (Les cages thoraciques) n icenga iran ad ten  selken (Conquérir). « Tubgal » ur dju t irri awdyan acku ur djin icna i awd yuk (Yan). Ur ar ireZZa, adfel nnes ar itteddel itersawn (Les blessures) nnes s tilbixin. Ay-nnagh as ibedda tubdda n wasaD maca amezdagh nnes isul ddaw tunant (Le mauvais sort) lli ur tagh awd yuk am ay-nna inna umedyaz nnegh « Afaddam » lli gan dar s isunaf (Les sentiers) tallest, dda ur yufin igharasn g tmazirt, lli ur yannayn xas aluD (La boue) yugern islli (La pierre) s mi ? Is ur tli tmazirt nnegh tinmal n ils amazigh, is ggudin irgemayn (Les analphabètes), is drusn wi-lli usin anezwum n udalis d ugharim imazighn, is ggutn wi-lli innesdemn (S’écrouler) ddaw uäkken n idalisn imugar (Amugar : l’intrus), is suln izerfan idelsan imazighn ur ta ttuZghan (IZgha : Dresser une tente), is ar ttigutn wi-lli itcan abazin (Repas simple), ur ilin awd yat twuri. Tagh t tunant lli ur tagh awd yan is ur yufi tamunt g ubrid issuddan  s izerfan n udalis d ugharim imazighn d tilelli n timmuzgha  d ujuy nnes zeg waDan n ukufD.Ay-a ayd igan asirm n umedyaz nnegh d uswengam axatar Mass « Mohammed Chafiq » nna idman ayyur zund is iDer, ayyur n mi ? Ayyur n timmuzgha ?!Ayyur n udalis d ugharim imazighn ?!Da ttighilgh is isken afgan amazigh lli ikkan iga izm aha gin as icenga taweryit(La ficelle)  ar t issudun zund aserdun ,ikkan iga igidr imyarn ad yawgh (Manger) i imitar (Le pluriel de :amudar) yaDnin aha idewel ar itsetta ilammen am uydi  ar t i kkatn ifullusn ,dda ikkan iga ayyis aha yaghul  ar ishurruD(Braire)am ughyul.Ar t i Herrin isemgan alley ittu tiruca nnes.Ittu uyyis irefsan(Les qualités morales) is g wallad(Au lieu)n wad isinHir (Hennir)ar ishurruD ,g wansa n wad imxerTTaf d icenga ar ittasey ay-nna sektern ghif s ifatarn (Les esclaves) !!Ayyis ikkan itteyassen s unumka (La dignité) nnes idewel iga allal(Le moyen)n usisey (Le transport) dat imkkusa n usdarray lli ikkesn i igidr acxarn (Les griffes) alley ittu asarig (La cause)n ili nnes.Izm n wassenaT ,igidr n indiwass,d uyyis n uzra aghuln ttun negh zlan allal n umzagh (La déffence)acxarn d tdugamt n ughrurm tarikt (La selle). Igidr ikkan ar issiwid idewel asDes (La cible) n tqennifin (Les becs)n tfullusin.Izm ikkan iga agllid n tmazirt nnes ar ittuHray s tweryit .Ayyis ikkan igan tadugamt n umlasay (La lutte), n userhu (L’honneur), n uhaggar (La noblesse), ur yad igi xas allay n isey  issenfun  i isemgan !!Amuttey zeg ijjegal s uzddir imsasa d taDuri n wayyur,annegzi n usidd, asgudey n tallest maca ku ixiti(L’état)dar s tigira nnes.Ur ttuyaqqil tifawt ad tessigg zi tuZZumt n igenna,ur ittuyaqqil izm ad innesrurm zi tweryit ,igidr ad israr axbacn (Les griffes), ayyis ad  israr asinHr d tarikt nnes.AsinHr ur igi xas tadugamt n wawal amazigh uzdig.Meqqar da reggweln imazighn zeg umaccu  iddegh ghaln is iga aghelyas ad ughuln s irefsan nsen g yan wass adday zutfn acarid(La vérité) n umaccu nna issufn(Enfler) atta(L’esprit) nnes alley ifka i urakw(L’âme) nnes ajanig(Le corps)d ighijder(La fourrure)n ughelyas.Amaccu ur igi xas amekkasu n usdurrey iggarn itnan i uyyis n  umazigh.Ur illi xas asidd n tafuyt ayd innan ad isfugg (Détaler les défauts)iskestufn(Les illusions)n imkkusa n usdurrey.Maca tsul tallest tga tameddakwelt n imazighn am ay-nna inna umedyaz nnegh « Rachid Aadnani »g tedyazt nnes « Agelmam »acku teffer tafuyt Dart tewrirt aha ffeghn ihaqqarn s tama n ugelmam ay-nnagh as festan igwra.Is ggwedn ad ten gmern ihaqqarn igan imttilsn (Les nocturnes ,les malfaiteurs) ittawghen i uksum n wi-yyaD !!Tallest tella da tessiwid mayenzi glin ihaqqarn igra ghif ifesti ,ar ttigutent tkessaD  maca azzan ur iksuD kud iger iselli  g ugelmam  far ad ibbey taratsa(La grille) n ususm acku ifrek is tman tallest d ids d twacult (La famille)nnes d inaragn (Les voisins)nnes.Igza is tallest ayd ighnan(Créer)abghas(Le courage) dis alley ur yad issin tikssaD aha ar isnuccug agelmam mar ad sawln ihaqqarn (Les corbeaux)s wawal udwis,ad ssikzen ili n igra igan  tidugamin n imazighn lli kkan ihaqqarn art en ssexlaän .AHenjir abeghsan ighal is gan igaywarn imazan nna da ssiciyn igra mar ad ssutern amur nsen g tudert ddaw izenZar n tafukt.Ur ttuyaqqiln imazighn zeg usmentes (La provocation )d unzal (L’excitation) n icenga nsen  far af ffeghn tawinst n ifesti  ,ad mmectin ,nkern tanekra n tamunt ,ad ttern izerfan nsen g tajumma taberreHmut n usidd n tafuct iddegh tghezzif tallest alley tezdey tifrawin dar tmedyazt nnegh Fatima Taki alley ggudin  iDan aha iggudey ushubb n iherdan (L’aboiement des chiens) day jlant tfawin ,uckan iberdan ,idderghl ufgan  alley ur issin xas anuddem d twargit,iddel g tagant ar as tseghrut  taghukt(Le hibou)nna  tesdiddey(Menacer,intimider) tmedyazt aha tessectey as iD nna gis  t ittawey wasif n ufitur ,n ircan,n ziDmmu (L’ égout).Tahuct(Le hibou)ur tgi xas tadugamt n tallest ,n uganid(Le mal),n ulkad(L’injustice).Ar t tessiwid tmedyazt nnegh s tigira nnes takesnant(Tragique)iddegh ur tgi xas tiximmut(Personne sans valeur) taf ad ur yad da tesseDrar(Déclarer)tallest.Asirm n tmedyazt nnegh ad yagh wafa g iD,ad issadd ubrid n ufra .Maca g wass mi as nnan medden iga as yiD amalu nnes ur  tannay xas irbi n tallest.Issekned t iD amrumD (Le traître)nna ur igin amalu n uzal am ay-nna ghaln medden nna ur ifkin xas udm abexxan (Noir).Hat ur igi Id xas asghenudm(Le masque)n uhmic (Le satan)ittawghen g uksun n ughendif .Ahmic amttilles nna ur t ufin medden ila kigan n iseghnadam cammela (Exactement)am tallest icenkern dar umedyaz nnegh « Addi Bouarfa » innan g tedyazt nnes « Ayt tallest » is meqqar tella tafuct negh illa wayyur hat tella tallest n tallest issenDafn (Endolorir)ul n umedyaz nnegh « LaHsen  Uyas »imseqsan  g tedyazt nnes « Mantur ?»ghif usidd n tafuyt nna iTfar alley tekcem aman  aha ur ghur s asfeD (La torche)ma s ittesadad agharas n tiggurg(La liberté) .Maca inZa (Etre certain) zi tuffut.Ur ikkul ad ikmes agDiD n tiggurg acku tillas ur ghlilent (Ne sont pas perpétuelles).Cas ittedder ar txitir taziri(La lune) nnes.Meqqar tenneyrur (Tcenker) tallest hat ur tezmir ad  tawey ayyur ids,ad t i teffer.Imseqsa digh f ukud n ujuy  n wul nnes zi waDan (La maladie) nna t yaghn  zi tallest, f  ukus n tagut  d isnnan irecgen g wul nnes s tghemdin (Les pinces)id wi-n imadan yaDn hat ur ten iwiDn imazighn .Yuccel ad imukl ku amazigh n unezgum nnes d wi-n ayt ma s imazighn .Ad ur iseksiw ad isrey tinbaDin n imadan yaDinin aha ittu ti-nes.Hat angaZ nnes ayd as izwarn.Yuccel ad isnubbec ghif usafar nnes g  ugDiD igan agabib n tiggurg , afuley,aburz, d unumka iddegh ar ittaylal g igenna amajjeyal,ar itterus di-nna ira .Mec ighal umisDew nnes is t iTTaf hat ur ikmis xas aDu.Iga wan umarur isseknadn anffadu.Tilelli tga agDiD ur ittaghn tarakcut (Le piège).Meqqar t isDew cra ard innemrurey(Epuiser) hat ur inni ad t ikref.Ur ikkul ufgan ad isalka (Haleter)ffir as ,ad izgezDuf is ilcem  meqqard (Au moins)xas tasaywalt nnes maca s ucrad (En vérité) ur ar as ittegger(Toucher) iddegh ar as terreftal ay-nnagh as idder g tallest aliD(Toujours)minzi tiggurg tga asidd .U-nna t iran inzegh-d agelzim d ulgun am ay-nna inna umedyaz nnegh « Hah »g tedyazt nnes « Afar »Hma ad isselfufH (Déraciner)isulam(Les racines profondes) n wafar (Le chiendent)igan tadugamt n uberraniy ameslak (Le conquêreur),ur ittesuDn xas i tughrift nnes ad tnew(Expression qui veut dire ne chercher que son intérêt personnel),ur ikkatn xas ti-n ighf nnes.Immughey as (Avoir le cœur écoeuré)wul  kud yannay izm igan tadugamt n umazigh amezdagh asnemdan(Authentique)n tmazgha ur yad ixriD amya (Expression qui veut dire ne rien gagner),illigh isnighs uccen imyarn ad yawgh  g uksum n tixsi yajjuy zi tibrT(Le sommet) n udrar far ad yawgh i tfiyyi n tfullust  am ubagug(Le renard),kud iäla udm amazigh isllaw aha yulwu day igen ar icheycur(Délirer),mec ibedda ar isbertu,terzag as tudert,ar ittawgh am umerd(Le criquet) d tmurghi(La sauterelle) ,icenkr tallest d tifawt,isenyama t  wafar ,yudr i wallen ,,yuley s udrar iddegh izemZaT ubaghugh igan tadugamt n uberraniy  asdarray(Le colonisateur)iselkn (Conquêrir)tamazirt sellihwant akw aZaghar nnes ademnat(Fertile)far ad t ikkes i id babin nnes nna bDan ghif sin ikabarn ,yan iTfar aberraniy idweln aDggwal nnes aha ifel tawacult nnes tasmendant ,aha ismar as wawal ,aHidus,tesmar as tarwa  d taymat,id wa-yyaD iggufey s tibrT n unumka ,awnag(L’indépendance) far ad igerwel(Se révolter).Maca meqqar ilkem uswir n itsen imazighn afasin ddegh n tirizza(L’infamie)iäla umedyaz nnegh  g idir(L’horizon)yan ifili n usidd ,ar  ittezur  ard tlal tifawt zi tyuta(L’utérus)n  tallest adday sselfufHn imazighn isulam n wafar s ugelzim d ulgun ,s imassen n ugerwel iddegh tifawt n tiggurg  ur ar txessi g ulawn imci nna inna umedyaz nnegh « Abdelbast Moustaphaoui »lli iran ad iseqsa agDiD f  tiggurg lli ira zi temZi nnes maca tararit tsul dar ugDiD igan tamatart n tiggurg.Ifili n usirm ur ta izur ,isdid ,da Zar s itteganna umedyaz nnegh « El Ghezwani » lli iran zi tudert ad tezmummey mar ad iTTaf awullu ,ad ikrez.S usidd n uzmummey  as inna ad yannay udm n tudert  g tallest .Igh ur illi usirm n tiggurg ad teclef tallest tudert akw,ad teddel igran n tayri,ad bexxin imghan ,ad ggadin ifsan n ughunfu(Le fait de détester) ,ad ngaln ulawn s ufughl(La tristesse),ard ur yufi mayd as ittesfaDn imTTawn  nnes minzi gan am wi-n uslemya (Le nouveau-né)g ugwwal n tudert nna ur issin xas tayri .Hat iga agellid n tayri iddegh ur izmir ad ifek aghunfu.S tamelsi(L’innocence)n urakw nnes issudda yas wul s tifawt n tayri igan arazif (Le cadeau)n umeghni(Le créateur).Ifrk is man imazighn  s uzda n ighSan d iZeghran ,is da tteggwedn ad ur txitr tjumma(La superficie) n tayri ddaw tallest  aha beddin am iderghaln,am isekwla nna ur ar sseflidn xas i uZawan n urakw nsen.Ira afus umlil n iws n tayri,n tiggurg,n ufuly,n twiza,n tamunt ghif ufaris(Le produit) ddaw izenZarn n tafuyt ,ddaw usidd n imal,n ufra.Ira ad ur ismuttey uledjuy(La fleur)inil (La couleur)nnes zi tamlli ar tabexni,ad ighlel ugama g ughmu nnes,ad izwu ughbalu nnes zi imTTawn irzagn ,ad ur izum(Etre solitaire) g yat tighmert am ay-nna ighal umedyaz nnegh « Adads Mohammed »g tedyazt nnes « Asekka ».IHmmeq(Ne pas  consentir) umedyaz nnegh s uxiti(L’état) n umazigh nna iqqiman g tallest alley itteyattu aha ur t ibdir awd yan zeg iferghas n usun lli sxitern akw imadan asl(sans)n wad bdern amadan amazigh s u-nna iklel (Mériter)ay-nnagh as inzeD (Ordonner)t ad yasey aDar ,ad immatr idir ,,ad ighDef (Faire attetion)s usekka nnes s wamak n imal nnes acku isul idder meqqar ur da ittenuy  xas taserdunt g uzmez n useglm(La fusée).Iddegh iteyattu yuccel ad inker ,ad yuru adayin(L’Histoire) nnes ,ad ictey tamanget(La gloire)nnes kud irra ugllid « Ccicung »Aferäun aha innebeD g tmazirt n « MiZra »g yat tifrekt(L’étape) n ukud.Yuccel ad ur itteqqel ad ghif s sawln isedyan (Les historiens).Iqqen t ad isawl ghif ugayyu nnes ,ad iseksiw s imal ,s tifawt itteksen tabexni n tillas am uy-nna inna umedyaz nnegh « M’gani H’ssaïn »g tedyazt nnes « Tifawt a atbir umlil ».Atbir umlil ikunsr g twada nnes kud tuley tifawt,ar t yakka usidd i usidd ,ighzzif as ubrid,iga as timadliwin  d idurar .Ar itteddu ur iwHil ,ar issaram ad as teg tifawt am useklu n « Ddilit »nna da ittemun d wakkaz ar afella adday afin aman,ad tessergh iZuran n uZan ,ad tessefsey agris isgharn imghan wan wakkaz ,algu,alizaz,d ifessi.Ar irettu ad tlal tifawt nna gis ittasey agelzim lli sis isyili asslim i ubrid ,ilkem imi n teggurt asl n wad ireftl(Trébucher).IzuzD (Au sens d’espérer)ad as tekkes ighetran illan g ugharas nnes Hma ad ur ittili uters ,ad idder umazigh g ufra iddegh iga atbir umlil yusin azan nnes .

   Ar tettergh ad i ssexendn imedyazn nnegh mec zgelgh taghuri n iDrisn, igh ur ten bdirgh acku ur ta ufigh ad ghergh akw ay-nna illan n usenflul udyiz.
          
Adriraw (La référence) : 
*Agelmam n umedyaz Rachid Aadnani.Tsghunt n tifawt, aynun 02, tasna 21.
*Tillas n tmedyazt Fatima Taki .Tasghunt n tifawt, aynun 03, tasna 14.
*Mantur? n umedyaz Lahsen Uyaser.Tasghunt n tifawt, aynun 03,tasna 27.
*Afar n umedyaz Hah.Tasghunt n tifawt, aynun 03, tasna 26.
*Tirelli n umedyaz Abdelbaset Moustaphaoui.Tasghunt n tifiwt, aynun 03, tasna 27.
*Ayt tillas n umedyaz Addi Bouarfa.Tasghunt n tifawt, aynun 04, tasna 18.
*IDer wayyur! n umedyaz M.Chafik.Tasghunt n tifawt,aynun 06,tasna 22
*Tagh i ur tagh awd yuk n umedyaz Afaddam.Tasghunt n tifawt, aynun 07, tasna 32.
*Tifawt a atbir umlil n umedyaz M’gani H’ssaïn.Tasghunt n tifawt, aynun 07, tasna 46.
*Afus umlil n umedyaz M.El Ghazouani.Tasghunt n tifawt, aynun 07, tasna 46.
*War ism n umedyaz Rachid Aadnani .Tasghunt n tifawt, aynun n 08, tasna 44.
*Aggwa n umedyaz Yidir Kawsen.Tasghunt tifawt aynun 08, tasna 44.
*Tubqal n tmedyazt Rabha Abdelmalek .Tasghunt n tifawt aynun 08, tasna 45.

 Yura-t : Mass Arhazaf Mohammed               

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire