29/01/2011

Isemg, nekk gigh-t

Nekk, isemg
Gigh-t
Righ, ur ugigh
Ad rbugh
Taggwat, ur igan
Tin-negh
Righ, ur ugigh
Ad asigh
Taayt, ur igan
Tin-negh
Gigh-t
Acku righ
Ad allagh
Imeṭṭawen, f iriyen
Ur igan win-negh

Nekk, isemg
Gigh-t
Acku, myaregh
Ad agwemgh
Imeṭṭawen, s uraw
Gh undar, ur igan
Win-negh
Gigh-t
Acku, myaregh
Ad siggilegh isafaren
I w-aggasen
Ur igan win-negh
Gigh-t
Acku, myaregh
Tammara
Tidi, ad ka g-is igan
Tin-negh
Unfen as, idbab nes
Azzelgh
Ghawelgh
Bikksegh tuggas
Ttugh aggas
Nekk, isemg
Ad as-en sanfegh
Arfufen
Takerrayt
Sugh nekk, isemg
Ugmimen imerag
N temmara
Nemyar-tt
Tga tin-negh
Neg win-nes
Igh tfessus, ar nesghuyyu
Igh gi-tengh sunfan-t
S umeṭṭa, ar as-ent aqragh
Nuen-tent
Nemyar-tent
Gan-t agh asmun
Nra-tent

Isemg, nekk gigh-t
Righ, ur ugigh
Acku, kudegh
Tilelli
Assagh nes
Mqar-t usigh
Ur tt myaregh
Ur tt righ
Ur tt righ
Imula n tuttut
Agh kligh
Agh nsigh
Agh ddergh
Azenar nes
Ur t ghwigh
Ur t annigh

Nekk, isemg
Gigh-t
Acku
Ur righ, ugigh
Ad-t annigh


09/12/2010


19/01/2011

Taγssa n Sifaw El Maḥrug tssengi Arsḍ ig ungal irar t Ugram s tmaziγt

   Asuγl s tmaziγt iga yat twwuri ur irxin slawnt akw iγ isti umara aḍris ityaran s tγarast idusn yasin tugt n iswingimn dranin.

   Mqqar mayad ar nn ttafa mass alh Agram ur t tssihl tmmara n wanaw n idrisn ad mklli t issihl ad iẓer yat twwuri illan gh uswir bahra imqqurn tyara s tutlayt yaḍen, ur tlli s tutlayt n tmaziγt lli nit igan ils n bab ns, slawant akkw igh iga bab n twwuri ad yan umaziγ mqqurn ifkan tudrt ns d uswingm ns ar timqqit igguran γ iman ns I tmaziγt, ig uḍris ns yat tγwyyit d iffaγn g tγlaγalt n usrfufn d tkrrayt n ufgan amaziγ iddrn gh ul n tdiktaturit.
   Mass alḥ Agram Itri isti ad isuγl adlis n umara amaziγ alibi mass Said Sifaw El Mahroug ilan ism n “Al Qayḥ” lli yura s taεrabt, ifl t id urta d iffγ.

Bab n ungal :

   Ilul γ iγerm n Ugadu γ Libya gh usggwas n 1946, yura tugt n idlisn s tutlayt n tεrabt ig udlis ad yan gisn iγ ur nenna mas d iga udlis ad agrḍ n timaγ ns tizi ann ad yili ufgan amaziγ izrfan nes iffγ tillas n tdiktaturit n unbiḍ lqddafi.
Immut igllin ass n 27/07/1994.

Maf isawal ungal :

   Mklli d yiwi M.Oussous bab n tzwart n udlis ad: izḍar ad isawl f umukris n tmazight d waddad n imaziγn s yan uḍris iddzn s tmatarin, ikturn s udmawn n tussna neγ g umiyn ns d tnfas ns d tmitar ns, ar isawal f yan ufgan ittyagaln g yan udrar, azddar ns ingi gis yan wasif isfln s ursḍ (idammn iwraγn lli d ittffγn γ waggas, le pus s tfransist), afgan ad ijgugln iγ d iḍr rad iddm i wagjiwn n iγucafn.

Amsuγl :

  alaḥ Agram ilul g Jrada asggwas n 1971, iga yan umazzal amaziγ imqqurn ittawsn kigan I imaratn s tazzliwin ns d tizi ns, ikcm yad abrid ad n tirra mnck ayad, issufγ yad g usggwas n 2009 yan u dlis n usuγl s ism n “nkkwnin ighuyal” igan tullisin lli yura umara aturki amqqran εaziz Nisin.
Adlis gis 128 n tsna, ittyara s uskkil alatin d tfinaγ, iskr as tazwart mass usus, iffγ d γ tzazwlt n Sidi Mumn γ tgmmi tumlilt, tawlaft n waddal ns iskr tt unaẓur imqqurn M. Mellal.
Yiwi d nit daγ Mass Oussous γ tzwart nes f udlis ad: “Tammara lli ikka mass alḥ afad ad irar aḍris ad s tmazight ur tmeẓẓiy acku gis iswingimn idran d tguriwin immukrsn lli s immaγ mass ad tnt yini s tmaziγt izdgn ifssusn ittakwz kuyan.
  Anaw n twwuri ad rad tssimghur uggug n tmaziγt, rad tsbuγlu igr n wallas, rad tsfrujju asays n tskla neγ afad ad nizḍir ad neg ils neγ d ils n tirra d uswingm”.

Tura-t : Massa εaziza Nafiε
Aγbalu : http://tirrawal.canalblog.com



13/01/2011

Aseggas Ameggaz

Aytma Imaziγen, istma Timaziγin

   G tazwara n useggas Amaziγ amaynu 2961, ar sirimeγ tamella d ufra n Bab n igenwan i y-iman n imeγrasen n tmentilt tamaziγt (les martyrs de la cause Amazighe), d tilelli i y-inekraf isertanen imaziγen (les détenus politiques Amazighs).
   Ar sirimegh tudert tanammart i y-imaziγen g Tmazγa d timura n uzwag.
   Aseggas ighudan, aseggas anammar i y-imaziγen d timaziγin
    Tudert i tmaziγt.


Aseggas ameggaz
Tudert tanammart
Imal afalkay 


12/01/2011

El Ouafi Nouḥi : Aẓur n imazighen g lyaman

   Tesberrek tmesmunt n Imedyazen Igherfanen Iyamaniyen d Tamagrawt «Al Ibdaε » ass n 18/12/2010 g Sanεa Mass El Ouafi Noui, imerzi g "Ammas n Tghuriwin n Umezruy d Uwennanḍ" (Centre des Etudes Historiques et Environnementales) n Usinag Ageldan n Tusna Tamazight (IRCAM).
   Isawel Mass Noui g unmuqar (timlilit) a-d ghef tazdayt tadelsant d taghermant ger tagduda Tayamanit d tageldit Tameghribit, d tazdayt ger tutlayt Tamazight d tutlayt Tamharit. Mac, awal n Mass El Ouafi Noui ifugh iger n idels d tasnilest (linguistique) ikcem s iger n taydyulujit d tikerkas s ma-d ilin s uur n Imazighen.
   uma ad ig w-awal negh win tidet ur-d win tikerkas, ha-d amagrad n "Saba Net" lli-d yiwin aneghmis a-d :


[18/ديسمبر/2010] صنعاء - سبأ نت:
نظمت جمعية الشعراء الشعبيين اليمنيين ومؤسسة الإبداع للثقافة والفنون والآداب اليوم بصنعاء إحتفائية خاصة بالشاعرين الراحلين على بن علي صبرة وصالح بن علي القانصي ، والشاعرين على الشاطبي وصالح بن علي الزعبلي".

وفي الإحتفائية التي حضرها نائب وزير الخارجية على مثنى حسن أكد رئيس جمعية الشعراء الشعبيين أمين المشرقي على الاهتمام بالشعر الشعبي لمايحتله من مكانة في نفوس مختلف شرائح المجتمع ، باعتباره الأقرب والاقدر في التعبير عن تطلعات وقضايا وهموم المجتمع في الأفراح
والأتراح، وإسهامه في حل كثير من الخلافات الاجتماعية..
لافتاً الى غزارة موروث الشعر الشعبي المنتشر في كثير من المناطق اليمنية وحاجته الى الحفاظ عليه من خلال التوثيق والتدوين المؤسسي المنظم.

مشيراً الى أن الإحتفائية التي تأتي في اطار برنامج الجمعية الدوري الموسوم بـ"شاعرالشعب" والذي تخصصه للإحتفاء بالشخصيات الشعرية والابداعية المتميزة من مختلف محافظات الجمهورية، وتسليط الضوء على اهم نتاجاتهم الشعرية وأعمالهم الإبداعية المختلفة.. مستعرضاً بعضاً من الجوانب المشرقة في حياة المحتفى بهم من الشعراء الشعبيين، وتجرباتهم الشعرية والإبداعية المتميزة .

من جهته اشاد مدير مؤسسة الإبداع عبدالسلام عثمان بالتجربة الشعرية الإبداعية المتميزة للمحتفى بهم ، مثمناً جهود جمعية الشعراء الشعبين، ورسالتها النبيلة في التنقيب عن إبداعات الشعراء الشعبيين واحتوائهم، وإبراز نتاجاتهم الشعرية والإبداعية .

وتضمنت الإحتفائية التي أدارها الشاعر الحارث بن الفضل باقات متنوعة من ابداعات المحتفى بهم ، جسدت في مضامينها معاني الحب والعدل والجمال ، وكذا قيم الولاء الوطني والاخلاق الفاضلة والنبيلة .
الى ذلك
استضافت مؤسسة الإبداع مساء اليوم الباحث المغربي بالمعهد الملكي للثقافة الأمازيغية الدكتور الوافي ناحي الذي حاضر حول العلاقات الثقافية والحضارية التي تربط الجمهورية اليمنية بالمملكة المغربية ، والقواسم المشتركة في اللغة الأمازيغية واللغة المهرية.

وفي المحاضرة التي حضرها رئيس جمعية الإخاء اليمنية المغربية يحيي العرشي وعضو مجلس الشورى الدكتوراحمد الاصبحي ، والسفير المغربي بصنعاء محمد حمة وعدد من المسئولين ، أكد عمق التمازج الثقافي والتاريخي والحضاري بين البلدين الشقيقين ، والذي استطاع اثباته من خلال التقارب بين اللغة الأمازيغية والمهرية ، فضلاً عن تشابه حروف المسند اليمني القديم وحروف الأمازيغية المغربية ، وتشابه وتقارب التراث الثقافي والمعماري في اليمن والمغرب .
لافتاً الى أن بعض المصادر والنصوص التاريخية تشير الى ان الأمازيغيين القداما هم من البربر القادمون من اليمن عبر الحبشة ومصر .


وقال الباحث :"المعهد الملكي للثقافة الأمازيغية بالمملكة المغربية يحرص على تطوير العلاقات العلمية والثقافية للتعريف بالثقافة الأمازيغية وبحث ودراسة أعماقها وحدودها في مختلف البلدان العربية وعلى رأسها اليمن والتي تستند بالقول بان  "الأمازيغية من اصول يمنية الى نصوص ومراجع، عن غيرها ممن تقول بأن الأمازيغية أوروبية أو افريقيةوقد أثريت المحاضرة بعدد من المداخلات نوهت جميعها بمبادرة المعهد الملكي للثقافة الأمازيغية في بحث القواسم المشتركة في اللغة المازيغية واللغة المهرية ، التي تأتي زيارة الباحث الوافي في اطارها ، واعتبروها فاتحة حقيقية لعمل ثقافي علمي بين اليمن والمغرب، وبادرة حقيقية لرؤية جادة لما هو مشترك بين ثقافة يمنية ومغربية قديمة واصيلة

10/01/2011

AFCAD : Mbarek U Lεerbi "NBA", ger ifasen n bab n igenwan

   Izug igam 09/01/2011 iman n unaur d umeghnas Amazigh, Mbarek U Lεerbi "NBA", s ger ifasen n Bab n igenwan ad idder g umalu n ufra d tamella nes. Mbarek U Lεerbi, anemghur n terabbut n uawan Amazigh "Saghru Band", d anaur-ameghnas aεerrim lli mu yejder unezgum n Tmazight d Imazighen ul. Yusi asafu n tizlit tasertant tamazight, ur iksu uzlan d isekraf n w-aghezniwen, irir tillawt timerigt n ugherf Amazigh, ur intel g umalu n tguriwin d w-ammaken, ifeka i tili assagh nes d ifeka i w-uccen wi-nes.
   Immut NBA, ifel-d tawja n uẓawan Amazigh g ughiluf (takeri) d umeṭṭa, deln igenwan nes d win umussu Amazigh s imedla n tgui, tels tafukt nsen timelsit n tkeri.
  « Nga win Rebbi, dar-s as ra-d nurri ».
Qim g tamella d ufra n Bab n igenwan a y Amazigh.



Ma-s n NBA iggi n timḍelt n tgezzumt n tasa nes.




04/01/2011

Iγbula : Tinnẓmit n tarkyulujit g taγuri d ufran n umezruy Amaziγ

   Isberrek uneγmas εabdennbi Idsalem g usayes adelsan n Tiliri Tamaziγt "bula", Akwas (jeudi) 30/12/2010 g 21:45 GMT, Mass Yusef Bukebbu, imerzi (chercheur) g Tarkyulujit. Ili Mass Idsalem timlilit n w-ass a-n i : "Tinnmit (l’importance) n tarkyulujit g taγuri d ufran n umezruy".  
   G umezwaru, isawel Mass Bukebbu γef tinnmit n tarkyulujit g ussefru n umezruy Amaziγ d umezruy n tiffugna s umata. Tarkyulujit, mek inna imerzi Mass Yusef Bukebbu, ar takka tugga tuzmirin (tugga idusen), tesanef tifukal (gar umlan) d tikerkas n taydyulujit d tallasin n idlisen n umezruy ur ilan amer yan uur n tidet. Isemd inna ma s-d umlan (inaten : preuves) irkyulujiyen kkan-d nnig umlan yaen, acku kan tirsal nsen γef usiggel d tirmit tamusnawt, ur-d γef iwennan, umiy d tallasin n imezwura.     
   G uric (agezzum) wis sin n "bula", isawel Mass Bukebbu, γef umezruy Amaziγ d man mek as ar tawes tarkyulujit g ussefru nes, d man mek as ar tzuzzur γef idγaren imallasen nes izenaren n tifawt d tidet. Isemd unegbi n Mass εabdennbi Idsalem i w-awal, isawel γef tusna n usesfer (tusna tasesfrant : culture médicale) dar imaziγen imezwura, inna ma-s-d inẓaten irkyulujiyen fkan tugga idusen ma-s skern imaziγen imenza timeggit tagezyant (tasekkirt tatersant : opération chirurgicale) 80.000 n useggwas dat n tlalit n εisa (80.000 BC), d ma-s ismun umezruy n imaziγen g twelkt nes uggar n ugendid (agendid : million) n useggwas, ur-d 3000 n useggwas, d ma-s snen imaziγen tayerza d ugrad (agrad : domestication) dat ad ten snen iγerfan (aγerf : peuple) n agarew agerakal (Méditerranée) d iγerfan yaen n umaal.
   G tagara n tadwilt "Iγbula", isers Mass Bukebbu afus nes γef yat tittert (revendication) seg tittar n umussu amaziγ, tizi g isawel γef w-allas n tirawt (tirra) n umezruy. Inna ma-s iqan-d ad nales i tirawt n umezruy nneγ, uma ad nesanef tikerkas gi-s yuten s iuran d ad t nγer s tiṭṭ tanefrant s tiwisi n umlan irkyulujiyen. Ifek amedya n takerkist (mensonge) taxatart da itinin ma-s amezruy n tamurt n Amurakuc (Maroc) iswutta s 12 n tasut (12 siècle). Inna ma-s takerkist a-d tera-tt tarkyulujit s inaten uzmiren teffeγ turda (doute), acku amezruy n Amurakuc ar iturri s 1800 n useggwas dat n tlalit n εisa (1800 BC) s tugga n tarkyulujit d umlan nes.
   S ma-d ilin s usinag anamur n tusniwin n imedraz d taysi (INSAP), isers Mass Bukebbuada nes γef tamukrist n taseggazt (budget) d-takka tenbat i usinag, inn ma-s tga tamazut d ur izmir usinag ad sers isker tiwuriwin nes. G tagara n w-awal, inna ma-s yuf ad ifeγ usinag n imedraz ddaw umalu n uγlif (aγlif : ministère) n idels, yili ddaw umalu n tesdawit uma ad ifek tayafut taxatart.


03/01/2011

Tirẓi n usughl turu tamdyazt !

   Mass Lεarbi Mummuc ittwayssan gh igr n tskla Tamazight s usughl lli gh-d ii adlis ns amzwaru “Amnukal mẓẓin” ifr t inn “tiguiwin n bariz” s “anka d wallasn yan”, macc amara ngh mass Mummuc irẓa anaw ad n tirra tizi lli gh isti ad yara tamdyazt iml agh mas-d awd ntta iga amdyaz illan gh uswir.
   Tiri ad n w-anaw n tirra, zgh asughl ar tamdyazt tbbi abu i yat twckint tamaynut mi nit isti ism n “Tiri” tg ilmma adlis ns wis kkuẓ gh igr n tskla Tamazight.
   Adlis ad iffagh-d gh trigin n usinag agldan IRCAM, imun gh 120 n tasna ittyara s uskkil n tfinagh d ulatin, ibu f sin igwzman issagh asn: “Adlis amzwaru” d “Adlis wis sin” ilint gis 35 n tmdyazt g-isnt ma-d ighzzifn ula mad igzzuln, ttyarant s tgharast tartart lli ur kkrfn isqquln iqburn.
  
   S umdya yucka-d gh tgzzumt mi ssagh “Tfugla”:

Tiwrrit-d

Imun-d waṭṭar d w-ass

tam trcjt ijddign

rmn ifassn I tzzwa

ar tmllaln ifrawn

skrn awac d urarn
  
   Tagharast n mass Mummuc tmmim, iwlafn ns afutn ar-d ssan gh tussna tamalant mayann ur-d fllas izza acku asughl zgh tutlayin yanin s tmazight iga nit anzgum ns lli f ibikks tuggas ns afad ad isbughlu igr n tskla Tamazight.

Tura-t : Massa εaziza Nafiε
Aghbalu : http://tirrawal.canalblog.com