04/02/2011

Tadiwennit d Mass Lyazid Abid

Aneγlaf n teywalt, n teγdemt d yizerfan n wemdan (Ministre de la communication, de la justice et des droits humains) –Gouvernement Provisoire Kabyle-
Lyazid Abid nγ-d Lyazid At Mrah yuγal d Aneγlaf n teywalt, n teγdemt d yizerfan n wemdan g Unavad Uεdil Aqvayli (Gou¬vernement Provisoir Kabyle). Iga yan umγnas axatar ifkan kigan i tmentilt tamaziγt d tam¬salt taqvaylit, Iga yan g inbdadn n Mak g Lalman ig amqran n imaratn(Rédacteur en chef) n uγmis Tamurt seg 1990 illa awd xf Radio Tamurt d Tv Tamurt d umnhal(Directeur) n uvmis d-ittfγen deg Internet Tamurt.info.
G tdiwennit ad rad nsawl d umγnas Lyazid xf wahli n tγawsiwin izdin d tmentilt d tamaziγt d umukris aqvayli d talailt n Unavad (GPK) d usenfl illan g waddad n umdan aqvayli, awd rad aγ isawl xf isenfarn yenna attn isker Unavad d yeγlifen-is..
Wahli wahli n d usentf xf nsawl g tdiwennit iziln d mass Lyazid..
Tasγunt Timatarin : G umzwaru Azul fell-ak.
Lyazid : Azul fell-awent, azul fell-awen i wid yeqqaren aγmis Tiamatarin. Tannemirt γef wazal i terram i Unavad Uεdil Aqvayli, s yisem n win is-s ttmeslayeγ.
T: Nra ad nssen mad imes Lyazid Abid ?
L: Lyazid Abid, d amdan aqvayli. Luleγ di taddart Luta di Vgay¬et. Γriγ γef izerfan. Sselhaγ iγmissen „L’hebdo n Tmurt“ akked „Tamurt.info“ aγmis i d-iteffγen deg internet. Qedceγ deg wattas n tdukliwin tidelsanin, aladγa tiddukla tadelsant asirem n taddart-iw Luta akked Tiddukla Talmanit Taqvaylit i d-sveddeγ di Lalman. Asmi yi-yehwag weγref aqvayli, zdiγ s lqedd-iw, nniγ aql-i da. Seg umenzu n yunyu deg useggas ideg nella, uγaleγ d Aneγlaf n tey¬walt, n teγdemt d yizerfan n wemdan – (Ministre de la communica-tion, de la justice et des droits humains)

T: Seg 1980 ar ass-a izri umdan(peuple) aqvayli g kigan n tassasin(crises) g usga aγerfan(social) d udelsan(culturel) awd asertan(politique) tsker-t-nt tanbatt tadzayrit (l’État algérien), ass-a is illa usenfl(changement) g uddad(situation) n iqvayliyen ?
L: Tamsalt n tefsut n 1980 d tazwara n fessi n tyersiwin yerzan amennuγ n Imaziγen Izzayriyen. Tafsut n 80 d amennuγ i d-wwin Imaziγen aladγa Iqbayliyen. Ma tsufam, vγiv ad d-sukkeγ tamuγli xersum s tewzel γef umezruy n tassasin n weγref-nneγ. Seg useggas n 1871 Fransa terza tanekra n Ccix Aheddad akked Umuqqran. Seg imir-nni, Tamurt n Yeqvayliyen tettidir seg tassast γer tayed.
Taxessart d tin zzayen: D igimen (milliers) i yesguggn Irumyen( Français) γer lehvas (bagne) n Cayenne d la Nouvelle-Calédonie.
Ssin akin, iγriven iqvayliyen i yettidiren di tmurt n Fransa zdin d wid i d-yussan si tmura n Tefriqt Ugafa, snulfan-d akavar itri n Tafriqt ugafa (étoile nord africaine). Akavar s wayes i d-ilul umus¬su aγelnaw azzayri. Γer-s akin tella-d tassast n 1949 anda iqvay¬liyen n umussu aγelnaw nnuγen d Waεraven imi d-vedren tamsalt n Tmaziγt. Lvatel ameqqran yekka-d si tmunnent (indépendance) 1962 n tmurt n Lezzayer.

T: Is iga Unavad Aqvayli Uεdil afssay i tmukrisin n iqvayliyen ?
L: Anavad uεdil aqvayli iqeddec i wakken aγref ad yezdi s lqedd-is. Yettnaγ i wakken yal yiwet yal yiwen di tmurt n Yeqvayliyen ad yawed azref-is. Yevγa ad yerr tilelli, lherma d tegmat i tmurt n Yeq¬vayliyen i s-yettwakksen seg useggas n 1871. Aya yezmer ad d-ivin d ameslay kan. Maca anavad deg-s 9 n yeγlifen, γef uqerruy-is yella uselway Mas Ferhat Mehenni. Yel aγlif yesεa isenfaren (projets) ara d-yawin amaynut yelhan di tudert n yal ass n Yeqvayliyen. Rezfet γer wesmel-a (site) internet ad twalim tawacult n unavad : http://www.kabylie-gouv.org/?lang=taq

T: Ar tizi deg nella is iweln ineγlafn(ministres) tiwwuriwin nssen?
L: I wakken ad mmeslyeγ γef unavadh GPK ad fkeγ amedya s uγlif-iw. Γur-i tlata n twuriwin:
- Taywalt (communication): Sraves unsivan n Lezzayer qeddcen i wakken ad γ-rren s yiwen wudem yessaggaden. Avrid nezra γezzif, ledic meqqear, maca tazmert s wayes i numen yugar uguren i γ-d-ttarran deg ubrid i yessawaden.
- Taγdemt (Justice): atas n tilla (tilufa) timeqqranin n tmhaqra¬nit akked tmettanin, ger-asent tamsalt n Lwennas Maεtub akked tefsut taberkant ara nessiwed γer tsuda tigreγlanin. Aya ad yessiwed
T I M A TARIN 62
adavu n Lezzayer ad tt-ixelles γef tmegrad yesseγli di tmurt n Yeq¬vayliyen.
-    Izerfan n wemdan: ad ndemmer Lezzayer akken ad tqader ayen iγef teggul ger legnans n umadal.

T: Malika Mwasi tanγlaft n tezmart yakk d temsetla tnna g yat tdiwennit(interview) asdaw(dossier) amzwaru f rad tswwuri igat win wid ingha tnabtt tadzayrit g Tafsut taberkant(marytres du printemps noir), mass Lyazid mad dars igan asdaw izwarn xf rad iswwuri ?
L: Di tazwara ad nerr tajmilt i tilizri Medi1Sat i s-yefkan awal i tneγlaft n GPK. Tis-snat, tafsut taverkant d ajgu iγef ara yali leqdic n unavad. Di tazwara ad yehrez wid akk i thuza temsalt di lgetta-nsen. Tayed ad yessiwed igadarmiyen yenγan zdat teγdemt.

T: Man Isenfaren (les projets) a rad isker Unavad Aqvayli Uεdil g mann ur yaggugn ?
L: Yal asenfar (man) s wazal-is. Tamurt n Yeqvayliyen d lbur i yegga udabu azzayri s wer ttawilat, s wer tadrimt. Ar waya, yerna yesserwal imseftiyen n tedrimt (investisseurs) ara-d-yefken lxedma i yilmezyen. Iserdasen n l’ANP sruγayen tizemrin d tzegwa i wak¬ken ad slazen tamurt n Yeqvayliyen. Lexsas d ayen yellan deg yal ahric n tmeddurt n yal ass. Γef aya isenfaren mačči d yiwen, avrid γezzif.

T: Umuγ(combat) nnun illa xf tmurt n iqvayliyen, ur tswingm ad ig yan umugh f marra imazighen n ddzayr lli gh tga tmentilt(cause) yat ?
L: Asmi i γ-mmuten 128 n warrac-nneγ, ulac yiwen seg Yimaziγen
izzayriyen i d-yellan γer yidis-nneγ. Ulayγer nerja asirem si tama n wid ur tecγiv ara temsalt n Tmaziγt. Neqqar daγen γur-nneγ “ur d-tetteffeγ ara sadaqa alma rwan wat wexxam”. Dacu kan γas amennuγ-nneγ yewwi-d γef Teqvaylit, ul-nneγ yezga i levda d Amaziγ.

T: Ur tennam g GPK ad tskerm yan uselgn(constitution) n tmurt nnun fadd ad issen umdan(peuple) aqvayli mad fell-as illan d mad idfar.
L: Tamendawt (uselgn) d imdanen i tt-ixeddmen. Tinna n Lez¬zayer xedmen-tt di tzeqqa n sinima deg useggas 1963 imdanen ur ncawer ara aγref. Ar tizi ideg nella tira n uselgn d tamsalt n imusnawen iqvayliyen. Asmi ara tagnit ad γ-d-tettunefk i wakken ad nciwer aγref-nneγ, d ayen ara nexdem s lferh ameqqran. Syin imiren adabu azzayri yezmer ad yesteεref s uselgn-nneγ neγ ad ismeεzeg, aya ur γ-yecγiv ara. Tidet ad d-tas seg weγref aqvayli.

T: Awal nnek xf tsγunt
L: Yal tesγunt, yal aγmis amaziγ d azarig yessaγayen tafat deg yigenni n Tmazγa. Tanemmirt i tesγunt-nwen Timatarin i yi-d-ye¬fkan tagnit ad d-mmeslayeγ γef Unavad Aqvali. Sarameγ-as afud igerrzen d teγzi n tudert.

Tadiwennit iskertt Ubaha Brahim d Mehdi Actuk.
(entretien réalisé par Oubaha Brahim et Mehdi Actuk)
© TIMATARIN 2960

Taghbalut : amaynu.net

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire