08/12/2010

Izmulen

Amara : idqi εli Azayku 
Azwel : Timitar
Anaw aseklan : Timedyazin
Asegg°as : 1995

   Tadla yad n umarg tesman timedyazin yara Ali Azayku ger 1980 d 1991. Mekli tenit immal usmel n tadla yad (Izmulen), timedyazin ad usint timmariwin n ikettayen rzâgnin, aggasen n iman ur ilin asafar, aggasen ur insin, ghaman ar t kmmêden kra ghwin ussan. Krâdt tghawsiwin ad t izziwzen gh tadla yad : tayri s kra tuma n ufray d tmmara, itersan n tudert, ighedjajen nnes d icerrigen, d tarwakt d tagwit lli taru. Tighawsiwin ad igh mamnent ar akkant yan uzday idusen d tudert, s tmerzîgin nnes.
Timatarin ad yura tent umedyaz s yan ughedjaj inuflen. Gent yat tarzzift i yan iran ad izêr tudert s yat tît yâden, tît tssimam tgudî tefk as yan udem izêlin. Yat tît ur nemyar g umarg amazigh kra ila umezruy nnes. Mkan af ibbi umedyaz azday d talalayt (llig sul ur tumi afray nnes ingin), igru d gh ugunes iman nnes timatarin yâden, d tiguriwin. Igen ten d tdugamin timaynutin. Afella wawal, azayku yuru awal yâden, awal n umarg sis izêlin.
   Izmulen gan timitar yâden, fsren aqqayen n umarg en ur ntam. Acku Azayku ira ad isnfel amarg amazigh, ad t isgrawel, ad t isnufel, s kra tuma tguri yad n ijijiten d tayriwin d tmelillay. Gh mnid ad, isseffaghd tiguriwin n umarg, d wawal n umarg gh igwellay n usays aqbur, ikcem sisen ighladen yâden mmutlnin, ighladen n tudert iffaghen asays nemyar, d iswak sserkan idâren n kraygat ass. Ira s tguriwin n “mezzîy nnes”, tilli yugem s urawen n ubudrar llis ten ikka igat, ighamat gh iman nnes, ad ghamant mac fad gent isendâr i ufray yâden lli inmaggar, yaremt, ig taghbalut n igzâzen nnes. Afray llit ikkaten, win tgudî llit imlan i tudert, teg as tudert. Ira ad ikkes amarg i uzzaglu n insayen ad yamu imukrisen yâden, ad izzubdu idder “ger izenzâm” ar sawalen. Ira ad issels i umarg lli imdî zik nnes gh Tafingwelt afriwen idusen, win tdugamin immutlen.
Azayku ira ad agh imel tamukrist n tudert gh yan umadâl amaynu, amdâl ikrefen afgan ad ur ig ixef nnes. Mkan af yusi umarg nnes aselsi n tgûdi, mac ur ibdî d tayri n tudert. Mkan af ig umarg nnes tagudî igan tudert, « igh tent izêra yan ».

Aghbalu:
Afulay, zegh aris n Lakhsassi
mondeberbere.com

Asektur :

Tayri :
Tawenza                           
Baba d immi
aheyyâd
TaslitAkwfay n immi
Itri gh ul
Asuf
Tayri-nu

Tudert, timukrisin nnes d ighedjajen :
Idraren n tudert
Tikwssâd
Hêmmu Namir
Ilulluyen
Ur a ttarax

Izzier d tarwakt :
Arugi
Asif
Tafala
Asêtta
Izmulen

Timedyazin :

Ahyya

yuf yan igan ahyyâd
ittêfr titbirin
in gh illa uhêwac nsen gis
yafûd zik ann
ad ur izêr tagudî n isuyas
lligh gmmren
igh yuyl ma gis illan
ils amarg i tîtt
idel ifessi n imurig
ighd lligh d rqqan
yuf yan igan ahyyâd
iffêfr talganat
in s as inna wul mdi gis
ighwi accbar nnes
tizzwa ka gis ittilin
igh tent izêra yan
han yufa mas a tllin
awer izerb yakwi d
ar d issen mani sa ttawint
imun disent
yuf yan igan ahyyâd
idder ass an gh llan
awer isiggil asekka
ur ta d ighwli wass
lûhen anezgum i walli ten imyaren
gh wakal
tayri lli ka sa ttinin
tayri ka d salan
drusen ussan
wanna iddan ur sar ak d urrin
yuf yan igan ahyyâd
yanfen i igherman
ifk adâr i uzaghar
igh t ikka ighawlen
adrar n Dren
agh en illa ujeddig yufan
ikk tighermin
ar attûn tayri lli jlanin
afgan isalan akal
ur tent ijli yuf
yuf yan igan ahyyâd
awer ittalgh ussan
gan ghemk ula ghemkad
winnes iga bedda yan
gan ghemkli ten ran nett
isker tend ghemkan
awer itekka timudân
ar kigh iggez akal
tega tagudî
tudert igh tent izêra yan
yuf yan igan ahyyâd
awer ittadj awal
an gis issemghitiggas
imghurent gh wul nnes
ur sar urmen i tudert
tatêfi lligh d ilul
awer ikkat awal f wayyâd
igh izri yuf
a ten ittu
yadren gh tasa nnes i uzmul nnes
yuf yan igan ahyyâd
awer imun d ifis
afgan immut ur ikrez
ur sul immghi yat
ghayd illan ur ar ittwarga
iga zun d ifis
midêrus gh tîtt
ahêbûd ils agh as d llan
ur sar staran gh tafukt
ula zêran ass
yuf yan igan ahyyâd
mdden ur a ttjaran
abla ak sserkun, rkan
irgazen gh wakal
afgan bla addur
ur idder waxa en ghawlen
ur darsen atig, ssergmen
iga bedda arras
ar sersen sfîden
lûhen tin gh illigh d nkren
yuf yan igan ahyyâd
ar yalla ar d rmin
intel ten, yan ad ur issen
is nit ijder wul
igh d nkren ig ahyyâd
ils amarg itrem
igh yufa mas a tllin
yacki d ar darengh
igh t ur ufin ar staran
flen agh d ghemkad

Tin Imughan, 1983

Ilulluyen

Mmuddix ur n mdix mani
Alulluy
Agh mdêlex iseggwasen
Dlen nit s tgudîwin
Nettenti ay gan imurig gh ul-inu
Ddren is
Nettenti ad rix ad aznex i wiyyâd aggwin
Ad asin tagudî
Gint imurig idderen...
Ilulluyen agh mmuddix
May llin ufix
Ayyi igan d imezzi ghik
Icqa a nemyar
Gh ger medden
Lligh izî ummuddu d ugharas
Ilulluyen agh en ufix
Tidet n wiyyâd
Tga zun d aman
Ibidden gh igwêdyan iqqenen
Tinu ssenex
Is ur sar titti gh ugharas
Ur ssinex
Ur ad isanex
Ra bedda tellix...
Igh urix mad swangemx
Gh ugharas, nnix
Tagudî new ra ten tawi
S ummuddu lli rix
Ghmkan a yegan igh idder kra
S tgudîwin
Ufent iyi
Nettenti ka agh gix mekli gix
Ufent iyi
Nettenti ka agh gix kra yugin
Ufent iyi
S nettenti ssnex is llix
Ilix...


Izmulen

Timlillay ur ad ggarent igider
Mqqar
Ighweli d igenwan staran
Flen adrar nnes
Inghel tagudî gh umettâ
Tun tent izri tent
Itran d wayyur d tafukt
Agh a ttjaran
Ma ur ittafa yan gh wakal
Yili gh wul nnes

Izmulen igh ak zgren ul
Nghin gis ul
Magh sul ufan amettâ d ufray
Igh d immim
Igh d ngin isaffen n tekrrayt
Lli zrinin
Digh dax fsan ijeddigen ktin
Ur d imik
Zgren dax isetghan n wattân
Tasa d wul nnek

Ur gix ajjig, ur t gix,
Arra ka d gix nnek
Imghin gh wakal, fsun,
Krfen azemz d ussan
Awer izzigiz a yefettu,
Tttun uttîben aman
Rzên iwulla gh idêrfan,
Namêz amud gh ufus
Ur sul nsin a nekwfis,
Ur sul imghi yat

Ur d anezgum as nnix,
Ur d is a ttjarax
A nferd gh tilli nettu,
Gint ax ifêz ngerd
Ur gix gh willi ittinin
Gren ax d ussan
Naf d mdden ssudan ax azemz
Sittin gis ul
Ighlid unaruz d tafukt
Munax disent

Tagwemat n yan a yettasin yan
Igh d ittut
Tawes as igh t gren imudân
Ar igh d nkren
Trar fellas igh at tghawalen mdden
Gh gar ass
Tamêz as afus gh tillas
Igh a ttjaran
Ma ur ittafa yan x tafukt
Igh irgha wass

Ya isiggilen is a yettafa
Tili jlanin
Ix siggelx, is aka siggilx
Ad ak d inix
Tagwemat igh a tenqa wines,
Gin asdrem nnes
Thûc d igimaten f isemdâl nx,
Ar ax brrin
Manzat! Is a ttini ma ur ilin,
Ger sers...

Izmulen k agh n nttidu
Nekkin d itun
Menck a nekkusa ittyagal,
Ur ax d lkmen
Nefk adâr i ugharas,
Ghwin wiyyâd darenx
Ur t neffugh ar as nssutul,
Ghwin acbar nnex
Winex ad iga, nggumit,
Nettan ghemkan

Azmul nkkus at x tasa
N willi zrinin
Lligh d nlul nsu tudert
Gh idmaren jdernin
Azmul n tudert gzin ax
Neg asghrês nnes
Gin d isendâr aytmaten
Gzin ur d imik
Ghayd illan, illa, mac nekkin
Ugix ghemkan

Izmulen agh a yettlala igider
N darenx
Igh yuyel iddefr x tekrkas,
Ittut gh ul nnes
Dêrn d ig afullus gh wakal
Ittu igenwan
Urgh ikkan afus rkanin
A tt ittjaran
Izmulen ad imrrin urgh
Lligh d rkan

Izmulen as ak nnix ay ul inu
Jlan ax
Gh islan n waman n marur
Ndêren, dlen ax
Neg taghuyyit, ar nsiggil,
Yan ur d illil
Abla amadur,
Mqqur rebbi
Ran ad nissan
Is naggug agharas amazigh
Lligh d nlul

Izmulen ka sul ikkan idmaren
N darenx
Yuf a nttêfr timitar
N idmaren n darenx
Ra sul jjin imugas izmren
Igh ghawlen
Flen d i warraw azâwad
N izmulen zrinin
Flen d i warraw asafar
N izmulen ddranin

Izmulen gan ineghmisen,
Willi jlanin
Gan tirra,
Walli ittaran
Ur ax d mlin
Ma yegan asafar n tirra
N mdden lli zrinin
Iz d a tektit,
A tettut,
Nex tenghit darun
Ur rix nekkin ad ttux,
Gh ass ufix darenx

Azmul iga tamatart
N twargit nnex
Gguten,
Ugix a ssul twargax
I ughyul nnex
Yan mi temlit agharas
Ikk arjal nnes
“izuzêd ufullus a yeffari
Ar wis sa iegnwan”
“ur d ifer ad ur ilin,
Is as imda wul”

Izmulen gan isaffen n idraren
N darenx
Zgren gh uzaghar,
Anezruf nnex,
Iga bdda aman
Win tudert,
Idamen n tkerrayt
Agh ax ghaman
Ghzan, zelgen nnan ax akal ad
Agh a ttjaram
Win tudert,
Amud n tasa new
Agh a ttjarax

Izmulen
Igh akw ssenkren tadângiwin
Tin wul,
Imma tin ill nnex
Ur ad lilent
Afettas ikka yas mnid,
Amlal imger tent
Zun d akal nex ad iga wul,
Iga azmul akw
Ur sar immut,
Issemghid
Id-mar-azmul akw…


Rba, 04/1990-04/1991

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire